نقش و رسالت زن و خانواده
کلیّات : دین اسلام جایگاه والایی را به خانواده بخشیده است. ازاین رو برای هرمرد و زن به عنوان همسر در راستای استواری نهاد خانواده وظایفی قرار داده است. بررسی وظایف زن در زندگی زناشویی از دیدگاه فقه اسلامی ، تاثیر بر استوار ساختن بنیاد خانواده است. استوار ساختن بنیاد خانواده به معنای رعایت حقوق متقابل میان زن و شوهر ، فراگیری اصل عدالت و حاکمیت اخلاق برای برآورده ساختن هدف والای آفرینش آدم و به تکامل رسیدن او، برخورداری از جامعه سالم و ایمن و توانمند و سرانجام تداوم نسل است. بنابر این وظایفی که زن بر عهده دارد عبارت است از: پیروی و فرمان برداری، حسن معاشرت و خوش رفتاری، خودآرایی و آرایش، محافظت از منزل و اموال در غیاب همسر، حفظ کرامت، تعاون و همکاری در تربیت فرزندان، خروج از منزل با کسب اجازه و نیکی به والدین و خویشان. برپایی آرامش و مودت در خانواده، پایداری دل بستگی و همدلی و سرانجام جلوگیری از روی دادن اختلافات خانوادگی است، فلذا، آموزش این وظایف و تاثیر آن ها در آرامش و استواری خانواده امری ضروری به نظر می رسد.
خلاصه : بقای خانواده ، یک قرار داد زناشویی است که قبل از انقلاب اسلامی به دلیل ورود فرهنگهای غرب متزلزل ، واصالت وارزش وعظمتی را که در اسلام وفرهنگ سنتی ما دارد از دست داده بود . چیزی که انقلاب به زنان جامعه ما اعطاء کرد آن ها را به صحنه جهاد سیاست وتاثیر در سازندگی انقلاب وارد نمود. اما دراستحکام بنیاد خانوده و نقش زن در آن می توان گفت چنانچه زنان در محیط خانواده امنیت روانی ، امنیت اخلاقی و آسایش روحی و جسمی داشته باشند، عشق به خانواده به معنای واقعی خود طهور می کند .بیگانه شدن از محیط خانواده چشم هم چشمی، دنبال تجملات و روی در مادیات گذاشتن باعث بوجود آمدن عشق تصنعی در خانواده شده و مشغله هایی که زن ومرد در بیرون منزل ویا داخل خانه برای خود ایجاد می کنند ، فرصتی برای محبّت به یک دیگرو همچنین فرزندان باقی نمی ماند و در نتیجه فرزندان هم احساس اُنس نکرده ومنجر به سرد شدن محفل خانوادگی می گردد .جامعه بی خانواده جامعه ای است که در آن تربیت انسانی صورت نگرفته لذا برای متزلزل کردن بنیان خانواده می بایستی فرهنگ آن جامعه را گرفته وفرهنگ خود را به آنها تحمیل وخانواده را دچار اختلال کنند .از آن جا که انتقال فرهنگ ها وتمدّن ها وحفظ اصول وعناصر یک تمدن ویک فرهنگ در جامعه با انتقا ل به نسل های بعد به همّت و برکت خانواده ها انجام می پذیرد لذا خانواده بهترین منتقل کننده فراورده های فکری به نسل های بعدی می باشد وجامعه ای سالم خواهد بود که خانواده سالم در آن کودکان را به بهترین وجه تربیت نماید . نتیجه ای که از موضوع منتج می گردد این است که در اسلام یکی از مهمترین کارها حفظ بنیان خانواده است .حقوق متقابل مرد وزن در خانواده از دیدگاه اسلام حفظ شوون وحقوق یکدیگراست. واطاعت از همدیگر طبق موازین اسلام واجب است زن وشوهر هر دو شریک زندگی هستند وباید نسبت به یکدیگر با محبت رفتاز کرده وهر کدام به وظیفه خود عمل نمایند . اصلی ترین کار یک زن ومرد مسلمان که پایه و قوام زندگی شان بر آن استوار است ساختن خانواده می بوده که هر دو مشترکا این وظیفه را بر دوش دارند .ایفای نقش عمده در امور تربیتی همسران در زندگی مشترک ، آگاهی ودرک مبارزه طبق موازین اسلامی در خانواده پدیدار شود و زن در آسایشگاه ودر سنگر اصلی خود، بتواند مشکلات خانواده را کاهش ، وضمن درک ضرورتهای مرد و عدم فشار اخلاقی بر روی او مرد را به ایستادگی ومقاومت در میدان تهی زندگی تشویق کند ، و متقابلا مرد هم همین وظیفه را می بایستی نسبت به زن داشته و او را درک کند . احساسات زن را بفهمد و نسبت به حال او غافل نباشد . همپای هم بودن در زند گی هم در مسئله خود زن، هم در مسئله ی خانواده، اسلام نکات مهم و بر جسته ا ی دارد . نگاه اسلام به جنسیت،یک نگاه درجه دو است؛ نگاه اول و درجه ی یک، حیث انسانیت است؛ که در آن، جنسیت اصلًا نقشی ندارد. خطاب، انسان است. البته “یا ایّها الّذین ءامنوا” است،"ایّها الّذین ءامنّ "نیست؛ یعنی صیغه "ءامنوا"، صیغه مردانه است، نه صیغه زنانه؛ اما این به هیچ وجه به معنای این نیست که در این خطاب، مرد بر زن ترجیح دارد بلکه زن ومرد هردو با هم باید مشکلات زندگی را بدو ش کشیده وپای مبارزه وسیاست حاضر شوند . استنتاج از موضوع دلالت بر این دارد که در داخل خانواده، مرد نمای بیرونی است و زن نمای داخلی است. در واقع ، مرد پوست بادام و زن مغز بادام است خدای متعال مرد را برای یک کار ساخته و پرداخته و زن را برای یک کار دیگری؛ بنابراین بروز و ظهور و نمایش و نمود داشتن در مرد بیشتراست؛ به خاطر همین خصوصیات، نه به خاطر ترجیح. اما در زمینه ی مسائل اصلی انسان ، که مربوط به انسان است ، زن ومرد هیچ فرقی ندارند در تقرب الی الله، یک زنی مثل حضرت زهرا( س)، مثل حضرت زینب ( س)، مثل حضرت مریم(س) هستند؛ که رتبه آن ها ، رتبه های فوق تصور می باشد . هدف اسلام ازحقوق زن این است که تحت ستم نباشد و مرد خود راحاکم بر زن نداند بلکه باید مثل دو رفیق همسنگر دو شریک و دو همکار باشند وهمانطور که خدای متعال قرار داده هر کدام برای یک کار و نیز هر کدام مخصوص یک کار هستند نه کار این از عهده او بر می آید نه کار او از عهده این بر می آید . از نظر اسلام زن وشوهر دو شریک زندگی هستند وباید نسبت با یکدیگر با محبت رفتار کرده و مطیع هم باشند. در یکجامعه اسلامی زن وشوهر متعلق به هم بوده و نسبت به همدیگر و همچنین در برابرفرزندان و محیط خانواده وپیمودن طراط مستقیم وپاک دامنی وپاک دستی مسئولیت دارند . در نتیجه زن وشوهر مثل دو همسنگر ودوشریک ، ضمن همکاری با هم بهترین حافظان یکدیگربوده و از نظر اسلام پیش خدای متعال حقوقی دارند . از نظر تقوا و معنویت نه مرد بر زن ترجیح دارد نه زن بر مرد، هر کدام تقوایشان بیشتر بود پیش خدا عزیزتر است . اصلی تربن کار یک زن ومرد مسلمان که پایه وقوام زندگی شان بر ان استوار است ساختن خانواده می باشد . بنابر این اگر می خواهیم این مرد در داخل جامعه یک موجود مفیدی باشد، باید این زن در داخل خانه همسر خوبی باشد . در دوران پیروزی انقلاب مردانی که با همسرانشان همراه بودند ، هم توانستند درمبارزه پایدار بمانند و هم بعد از انقلاب توانستند خط درست را ادامه دهند. البته عکس این موضوع را هم می توان متصوّر شد . تربیت همسران در زندگی مشترک از خانم ها شروع می شود که در این راستا می توانند شوهرانشان را اهل بهشت کنند؛ ونقطه مقابل این که خیلی خانم ها هم هستند که با برخی اعمال شوهرانشان را اهل جهنم می کنند؛ البته مردها هم عیناً همین نقش را دارندکه در باب خانواده، نقش مردها هم نباید کم رنگ دیده شود. همکاری های روحی همسران با درک ضرورت های یکدیگرمنجر می شود که زن ضرورتهای مرد را درک ومرد هم ضرورتها ی زن را احساس نماید. بنابراین نقش همسری، عامل بسیار مهمی در پایداری خانواده محسوب می شود . از نکات بسیار ضروری که در ارتباط با این موضوع باید لحاظ گردد کمک زن و شوهر به یک دیگر در راه تحصیل وتبلیغ دین وفعالیتهای اجتمائی است چرا که همسران بهترین نصیحت کنندگان به خیر وتقوا به هم هستند وجه مشترک زوجین در زندگی عبارت است از توجه به خدا و اطاعت دستورات الهی وعمل به فرامین خدا وهر کدام به بی اعتنا ئی به مسایل دینی سوق پیدا کرد دیگری با حکمت واخلاق خوش وظرافت وزیرکی او را وادار به آمدن در راه خدا کند. نظر به این که اخلاق اسلامی در روابط زن ومرد به خصوص در داخل خانواده باید مورد توجه قرار گیرد ، می بایستی دستورات شرعی در زمینه اخلاق ورفتار را کاملا رعایت و نسبت به یکدیگر خیرات واصلاح در انحرا فات را گوشزد نمایند . لذا ضمن سعی دراصلاح آن یکدیگر را در راه خدا تشویق ، وپای بند نبودن به تجمّلات را به هم آموخته و هم دیگر را حفظ و تکمیل کنند تا محیط خانواده حفظ و قابل تحمّل گردد . ضمنا باید توجّه داشت که زن وشوهر مهار کننده وسوسه های شیطانی هستندکه با بر طرف کردن خطاهای شرعی با شیوه های بسیار لطیف وعاقلانه همدیگر را دیندار نگاه داشته ومراقب عدم خطای دینی همسران می باشد . لذا چون زن ومرد بریکدیگر اثر گزار می باشند ، لذا با ابرازمحبّت و زبان خوش و همکاری و همدلی می توانند در صورت مشاهده هر گونه انحرافی بامنطق صحیح و با برخورد مدبّرانه وحکیمانه همدیگر را در راه خدا حفظ کنند ، که می توان اذعان داشت یکی از کارهای اساسی در زندگی، انجام موارد فوق می باشد . در ایه 187 سوره بقره زن و شوهر را به لباس یکدیگر تشبیه کرده زیرا لباس از یک سو انسان را از سرما و گرما و خطر و برخورد اشیاء به بدن حفظ می کند و از سوئی عیوب او را می پوشاند و از سوی دیگر زینتی برای تن آدمی است . این تشبیه و استعاره لطیف در آیه به همان نکات اشاره دارد همسران یکدیگر را از انحرافات و افتادن به فساد و هرزگی حفظ می کنند و عیوب یکدیگر را می پوشانند و از طرفی وسیله راحتی و آرامش یکدیگرند و هر یک زینت دیگری محسوب می شود. این تعبیر ، نهایت ارتباط معنوی مرد و زن و نزدیکی آن ها به یکدیگر و نیز برابری آن ها در این زمینه را کاملا روشن می کند ، زیرا همان تعبیر که در باره مردان آمده در باره زنان نیز بدون هیچ تفاوتی آمده است . با توجّه به تاکیدات اسلام دو نگاه متفاوت و زیبا ، نوع نگاه زن به مرد ، با نگاه مرد به زن ، بطور طبیعی وجود دارد . مرد به زن به صورت یک الگوی زیبایی ، ظرافت و حساسیّت نگاه می کند واو را لطیف می بیند ونقطه مقابل آن ، زن مرد را به عنوان مظهر اعتماد ، نقطه اتکا واعتماد می بیند .و وقتی به مرد نگاه میکند با چشم محبت و عشق به او تکیه دارد چون به چشم انس وارامش می نگرد. در نتیجه زن می تواند در فضای سر شار از محبّت همه غصه ها وغم های خود را فراموش کند . این ها توانایی های روحی مرد و زن است که منجر به حفظ احترام واقعی و حرمت همدیگر شده که در اداره زندگی بسیار مهم است که در این راستا به عنوان نمونه در روز میلاد حضرت صدیقه کبری( س) که روز زن نام گزاری شده فرصتی برای مردان باشد ، که رعایت حرمت وکرامت حق زن را پاس بدارند . والسّلام .